Van product tot bedrijf
Veel van het materiaal op deze pagina komt van presentaties en afstudeeropdrachten. De pagina is in ontwikkeling. Daarom graag aan een ieder de uitnodiging om mee te schrijven. Dat kan via een kort berichtje op de Contact. pagina.
Hierboven een schets van de aspecten en disciplines waarmee je te maken krijgt als je een nieuw product door de innovatie fase wilt halen. Naast productontwikkelaar zou je dus ondernemer en wetenschapper moeten zijn. Dit lukt echter nooit in één persoon. Maar in één organisatie kan dit wel. Door de juiste mensen in een team te plaatsen wordt een namelijk veel groter gebied overzien.
Veranderende organisaties.
Ook organisaties veranderen. Zeker als het een product ontwikkelingsorganisatie betreft die ontstaat uit een idee en met een nieuw product moet meegroeien. Hieronder in een schema het proces van de veranderende cultuur in de organisatie.
Cultuur verandering
Een belangrijk aspect van een bedrijf dat meegroeid met een productontwikkeling, is dat de cultuur verandert, terwijl de ontwikkeling voortduurt. Felix van Gemen heeft in zijn afstuderen bij TU Eindhoven op dit onderwerp het volgende plaatje getekend.
de fase waarin het project zich bevind
Hierbij wordt de conceptuele processen tegen de operationele processen uitgezet. Vaak zijn dit werelden van verschil.
Anderen hebben deze kennis gesystematiseerd en in hele schema’s gezet. Zoals Pepik Henneman in de creatie cirkel Deze geeft de achtereenvolgende stappen in het creatie proces. Het is opgebouwd in drie concentrische cirkels en geeft ook aan dat “het”(het product) in een heel andere ontwikkelingsfase kan zijn dan de organisatie (wij) en het individuen (ik). 
De mens in het veranderingsproces
In een organische organisatie moet een persoon passen binnen zijn omgeving. Als die omgeving verandert is het maar de vraag of de mensen mee kunnen veranderen. Een bedenker en een uitvoerder is niet altijd het zelfde. Mensen zijn wat ze zijn, bepaald door hun genen en de manier waarop ze opgevoed en opgeleid zijn. Een stuk aanleg, een stuk conditionering.
De mens legt zich vaak zelf zijn beperkingen op, vaak door wat ze geleerd hebben. We hebben ons laten conditioneren door onze opvoeding en onderwijs. Wat wij zijn is vaak vaak gevormd tegen de tijd dat we een beroep gaan uitoefenen en kan maar beperkt verandert worden. Wat we weten kan wel veranderen.
Het is daarom goed een stuk zelf kennis te hebben. Bij het bedrijf “Thesis” bijvoorbeeld, kun je je online laten testen op je rol in de groep en je leerstijl. In een ontwikkelende organisatie verandert de behoefte aan jouw rol. Als een product ontwikkelingstraject in een volgende fase komt kun je geheel overbodig worden of zelfs ongewenst. Het is goed om je dit te realiseren. Immer het product staat centraal in dit proces en niet het individu. Vaak is er voor het individu wel weer een nieuwe uitdaging te vinden.
Het bedrijf in het veranderingsproces
In een latere fase is het essentieel dat het bedrijf van karakter verandert. Deze dient dan met andere partijen in de markt samen te werken. Een andere taal te spreken, en op een andere manier gefinancierd te worden. Gebeurt dit niet dan sneuvelt een bedrijf in de zogenaamde “valley of death” Een incubator organisatie kan een bedrijf helpen hier doorheen te komen door al vroeg partijen uit de latere fase te interesseren.
Op de campus van InHolland is IDEA gevestigd.
Deze Incubator ondersteund deze transitie door samen met haar partners projecten actief te begeleiden. Deze partners zijn de gemeente Alkmaar, ECN, InHolland, Teamwork Technology bv, Stichting energy valley en het Ontwikkelbedrijf NHN waarin de provincie en de gemeentes in Noord-Holland participeren.
Hieronder een paar plaatjes die gaan over de processen die zich voordoen tijdens het ontwikkelen van een idee tot een volwaardig bedrijf. Zie ook het rapport van het planbureau van de leefomgeving. <DE VALLEI DES DOODS VOOR ECO-INNOVATIE IN NEDERLAND>
Open innovatie
Om innovaties goed te laten verlopen is het, zoals eerder gesteld, van belang dat de culturen veranderd. Grote organisaties en zeker ambtelijke organisaties die sterk aan regels gebonden zijn kunnen niet zo makkelijk veranderen en risico’s nemen. Voor hun is het moeilijk innovaties op hun product uitvoeren. Daarom is het van belang dat zij partneren met kleine organisaties die een cultuur hebben van experimenteren. Door nauw contact te houden met deze organisaties is het mogelijk gedoceerd processen in de eigen organisatie aan te passen en nieuwe producten te incuberen als ze uitgetest zijn.
Hieronder de cultuur matrix. Een herkenbaar plaatje voor mensen die met verschillende bedrijven te maken hebben. Als je naar de verschillen kijkt dan wordt het duidelijk dat de grote “Hierachy culture” de Clan en Adhocracy bedreigend vindt. Tocht zijn die culturen nodig om tot nieuwe zaken te komen.
De creatieve mens
Centraal in de veranderingsprocessen blijft natuurlijk de creatieve mens. Dr. Hans van de Braak heeft in zijn doctoraal scriptie “de ontsnappingskunst van de geest” onderzocht wat de gemeenschappelijke eigenschappen zijn van die veranderaars.
Hieronder een samenvatting van dit zeer lezenswaardige onderzoek.
Zes kenmerken waaraan men de creatieve geest herkent.
Naar aanleiding van het boek: “Ontsnappingskunst, evolutie van de creatieve geest”
van Hans van de Braak. Amsterdam University Press 2002 ISBN 90 5356 589 2 bewerkt door Fred Gardner.
Hans van de Braak is universitair hoofddocent aan de Erasmus universiteit in Rotterdam.
De ingrediënten voor scheppende arbeid zijn:
1. Mentale ruimte scheppen.
Creëren begint met ruimte scheppen van in het hoofd. Het hoofd van een schrijver kan vol met gedachten zitten waardoor er geen plaats is voor nieuwe ideeën. Mentale ruimte wordt gestimuleerd (fg) dankzij sociale ruimte. Binnen kloosters of door financieel vrijgesteld te zijn ontstaat ruimte om met meer dan de dagelijkse behoeften bezig te zijn. Omdat nieuwlichterij bedreigend kan zijn voor het aanwezige gezag. Wordt deze vrijheid niet overal gelijk gewaardeerd. Met name in de westerse wereld is door de instelling van de rechtspersoon een vrije denkruimte gecreëerd (bedrijven en instituten (fg)), die zeer stimulerend is voor de creativiteit. Binnen andere landen is de wetenschap meer gekoppeld aan de religie (islam) of de staat (china).
2. Intelligentie /Analogisch denkvermogen
Een IQ van meer dan 120 is noodzakelijk. Zeer hoge intelligentie werkt weer belemmerend. Socialiteit (het acteren in een complexe samenleving) wordt gezien als een belangrijke indicator van een hoge creatieve capaciteit. Hoe complexer de samenleving, die gekenmerkt wordt door rivaliteit, hoe hoger de intelligentie die nodig is om tot stabiele relaties te komen. Technologie is een moderne vorm van complexiteit, maar is meer een gevolg van deze stabiliteit dan dat het een oorzaak is. Analogisch denkvermogen is een manier van denken die verschillende verschijnselen behandelt alsof ze het zelfde zijn. Het verbind categorieën die door logisch denken zijn ontstaan en schept daardoor nieuwe inzichten. Logisch denken en analogisch denken staan niet tegenover elkaar. Het ene is afhankelijk van het ander. Analogieën zijn overal te vinden. Overal waar analogisch denken plaatsvindt is sprake van twee werelden. Bijvoorbeeld in de beeld spraak “een muur van zwijgen” Tegenwoordig weten we dat we met analogisch denken niets kunnen bewijzen. De waarde van analogieën zit hem in het suggereren van nieuwe verklaringen. Het is aan de logica deze nieuwe verklaring in ondubbelzinnige thermen vast te leggen en causale verbanden vast te stellen. De creatieve mens heeft een passie voor analogie.
3. Intrinsieke motivatie
De mentale energie die opgebracht wordt om geesteskinderen ter wereld te brengen wordt alleen vanuit een enorme intrinsieke motivatie opgebracht. Intrinsieke motivatie komt voort vanuit hartstocht en geestdrift om een werkstuk aan te pakken en die motivatie wordt ondermijnd door extrinsieke beloning en opdrachten. Scheppende arbeid is eigenlijk arbeid waarom niemand gevraagd heeft. Het lijkt op een spel, spelende wijs komen creatieve geesten op gekke ideeën. Het verschil met gewoon spelen is dat creatieve geesten met de spelregels spelen. Door met de regels te spelen scheppen zij ruimte voor nieuwe ideeën.
4. Cognitieve ontruiming
Cognitieve ontruiming. Hans Kok noemt in zijn boek de creatieve geest, de prettig gestoorde geest die instaat is werkelijkheid en fictie tegelijk te beleven. Dit staat gelijk aan hallucinatie en waandenkbeelden. Het verschil tussen cognitieve ontruiming en waanzinnigheid is dat de creatieveling in staat is onderscheid te blijven maken tussen fictie en werkelijkheid. Dat creativiteit niet exclusief is voor de gezonde geest is bekend. Zo kan de krankzinnige geest zeer creatief zijn, en is van geniale kunstenaars bekend dat ze niet meer instaat zijn de werkelijkheid terug te vinden. In onze normale wereld noemen we dit een ziekte. Ontremt denken kan twee kanten opgaan. Dit kan het vermogen zijn om een bepaalde situatie van verschillende kanten te bekijken, hetgeen een verwantschap met schizofrenie heeft, of het creëren van een nieuwe visie dat verwant is aan manische depressie. Het vermogen om ontremt te kunnen denken heeft te maken met genetische en fysiologische factoren. De stof dopamine die normaliter een remmende werking geeft op dit soort uitstapjes, is bij creatieve mensen minder actief. Alleen genetische of fysiologische eigenschappen zijn echter niet voldoende om creatief te zijn. De andere in deze opsomming genoemde kenmerken dienen ook aanwezig te zijn.
5. Sterke persoonlijkheid.
Uit studie blijkt dat wie creatieve prestaties levert over een bijzondere persoonlijkheid beschikt. Het bijzondere zit hem bijvoorbeeld in de tolerantie van dubbelzinnigheid. Voordat een nieuw idee uitgebroed is, is er een lange periode waarin de puzzelstukken nog niet in elkaar passen. In deze periode moet men zonder een oplossing te forceren de spanningsboog in stand houden. De creatieve persoonlijkheid is iemand die gedisciplineerd werkt, maar die zelfde discipline laat varen als hij speelruimte nodig heeft voor zijn ideeën. De meest opmerkelijke tegenstrijdigheid is een grote ik-sterkte en doorzettingsvermogen en tegelijk toch een beetje gestoord zijn, hetgeen normaal duidt op een zwakke geest. De creatieve geest heeft een sterke persoonlijkheid nodig is om zijn (potentiële) psychopathologie onder controle te houden en zijn creatieve vermogens in stand te houden. Karakteristiek voor de Darwiniaanse persoonlijkheid is dat hij in zich zelf gekeerd is . Dat is nodig om de stroom van gevarieerde ideeën op gang te brengen waaruit de beste geacht voort moet komen. Creativiteit vergt uren van eenzame denkarbeid. Anders dan vaak gedacht wordt, levert het denkwerk van de solitaire mensen meer en betere ideeën op dan wanneer we mensen bij elkaar zet om te brainstormen.
6. Kennis van zaken.
Spelen is pas mogelijk als je je vak beheerst. Maar te veel kennis van zaken staat het spelen weer in de weg. Experts hebben meer moeite zich aan te passen aan veranderingen op hun grondgebied. Veel creatieve prestaties zijn afkomstig van buitenbeentjes, nieuwkomers en buitenstaanders. Een bijzondere vorm van weten is technisch weten dat dingen oplevert.
In elke technologie is een doelstelling, waarderend standpunt ingebouwd. Vergeleken met de wetenschap is het technisch weten dus niet waardevrij. In de wetenschap onthoud men zich van waardeoordelen en onderzoekt men hoe dingen zijn (volgens mij is dit echte fictie (fg)). Ingenieurs en ontwerpers houden zich bezig met de vraag hoe dingen behoren te zijn: hoe ze dienen te functioneren, hoe ze aan hun doel moeten beantwoorden. Voor het construeren van materiele artefacten maken ingenieurs weliswaar gebruik van natuurwetenschappelijke theorieën, maar theorievorming is niet hun eerste doel. In dit toegepaste doelstellende en daarmee normatieve karakter ligt een belangrijk verschil met de wetenschap. Het bijzondere van techniek is dat het tot werkende dingen leidt. Hier ligt een belangrijk verschil met de wetenschap en de kunst. Technische kennis moet de zwaarst mogelijke kritiek doorstaan, namelijk de confrontatie met de materiële werkelijkheid. Technologie is mensenwerk als ingenieurs niet voortdurend hadden gedroomd over een wereld die nog volmaakter kon worden, dan was de ontwikkeling niet tot stand gekomen.
Elke doorbraak verondersteld een hindernis die genomen moet worden. Creativiteit is het vermogen om uit een conceptuele ruimte te breken. Die ruimte wordt gedefinieerd door de frontlijn die het bekende van het onbekende scheidt. Bij elke uitbraak schuift die frontlijn op en opent zich een wereld van nieuwe mogelijkheden. Dit maakt creatieveling tot pionier.
HBO duurzaam 